Uzmanlar, Suudi Arabistan'ın, üretimini kısmayıp petrolün varil fiyatının 30 dolarlara kadar gerilemesine katkı sağlayarak kendi ekonomisini de iflasın eşiğine getirdiği iddialarının asılsız olduğunu belirterek, ülkenin içine girdiği türbülansı atlatmaya yetecek mali kaynak ile yapısal reform ve fırsat alanları bulunduğunu vurguladı.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Atlantik Konseyi Kıdemli Enerji Uzmanı Robert Manning, Suudi Arabistan’ın 640 milyar dolarlık mali rezervi bulunduğuna dikkati çekerek, önümüzdeki yıllar bu birikimin bütçe açıklarını kapatmak için yeterli olduğunu kaydetti.
Suudi Arabistan’ın özellikle petrol piyasasındaki payını artırmayı hedefleyen bir strateji izlediğini vurgulayan Manning, “ABD’deki petrol arama-üretim yatırımlarının azalması, Suudilerin stratejisinin işe yaradığını düşündürüyor. Suudiler bu çerçevede bir süre daha petroldeki düşüşün bedelini ödemeye hazırlar. Ancak stratejilerinin ekonomik reformlarla da desteklenmesi şart” değerlendirmesinde bulundu.
VERGİ VE BÜTÇEDE REFORM
Mevcut tabloya ve mali rezerve karşılık, Suudi Arabistan’ın ekonomik reformlarla petrole dayalı endüstrisini çeşitlendirmesi gerektiğinin altını çizen Manning, özellikle tüketim ve katma değer vergisiyle bütçe gelirlerinin artırabileceğine işaret etti.
Manning, petrol talebinin dünya ekonomisindeki yavaşlama ve yenilenebilir enerji kullanımının artmasıyla gelecekte bir daha 60-80 dolar bandının üzerine çıkamama olasılığı bulunduğuna değinerek, Suudi Arabistan’ın vergileri artırmak ve sübvansiyonları kısmaktan başka pek alternatiflerinin olmadığını savundu.
Manning, düşük petrol fiyatlarına dirençli bir ekonomi için Suudi Arabistan’ın güneş enerjisi, madencilik, petrokimya, sağlık, turizm ve finans gibi alanlarda yatırımlar yaptığı belirterek, bu sayede gayrisafi milli hasılanın 2030 yılına kadar iki katına çıkma potansiyeli olduğunu kaydetti.
"BORÇLANMA KAPASİTELERİ YÜKSEK"
Danışmanlık firması Crystol Energy’nin Direktörü Carole Nakhle de Suudi Arabistan’ın daha önce 1980 ve 1990’larda da buna benzer süreçleri atlattığını belirterek, “Suudilerin tasarruf etmek için yeterince alanı ve neredeyse sınırsız borç alma kapasiteleri var” ifadesini kullandı.
Suudi Arabistan'ın mali rezervlerinin bütçe sorunlarını çözmek için yeterli olacağını savunan Nakhle, sübvansiyonların kademeli olarak kaldırılmasının önemini de vurguladı.
DÜŞÜNDÜREN TABLO
Suudi Arabistan’ın bütçe açığı, geçen yıl 98 milyar dolara yükselerek bir önceki yıla oranla 5 kattan fazla artış gösterdi. Ülke yönetimi 224 milyar dolarlık 2016 bütçesinde ise 87 milyar dolarlık bir bütçe açığı öngörüyor.
Ülkenin en önemli gelir kaynağı olan petrol, ihracatın neredeyse yüzde 90’ına, toplam milli gelirin yüzde 45’ine, bütçe gelirlerinin ise yaklaşık yüzde 80’ine denk düşüyor. Petrol fiyatlarındaki düşüş bütçe açığının en önemli nedeni olarak gösterilirken, ülkenin bu kalemden sağladığı gelirde geçen yıl yüzde 23 azalma yaşandı.
Uluslararası Para Fonu (IMF) geçen yılki bölgesel görünüm raporunda, son gelişmelerden hareketle petrol fiyatları bu seviyelerde devam ederse, ülkenin 5 yıl içerisinde tüm mali varlıklarını kaybedeceği öngörüsüne yer vermişti.
Mevcut tablo karşısında, geçen hafta Suudi Arabistan'ın İkinci Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ülkenin en büyük petrol şirketi Saudi Aramco’yu halka arz etmeyi planladıklarını duyurmuş, ayrıca yüzde 5’lik katma değer vergisi, şekerli içecekler ve sigara için "günah vergisi" almayı planladıklarını açıklamıştı.
Suudi Arabistan geçici bütçeye göre de, askeri ve güvenlikte yüzde 30, sağlıkta yüzde 34,4, eğitimde yüzde 11,3, belediye hizmetlerinde yüzde 47 ile ulaşım ve altyapıda ise yüzde 62,1’lik harcama kesintilerine gitmeyi planladığını kamuoyuna duyurmuştu.
