Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019`da aldığı vergi paketi kararları, ülkede geniş çaplı protestoları başlatırken, yeni tip corona virüsün (Kovid-19) yansımaları, Lübnan lirasının değer kaybı ve son olarak Beyrut`taki liman patlaması ekonomik krizi daha da derinleştirdi.
Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019'da aldığı vergi paketi kararları  (petrol ürünleri ve sigaraya verginin artırılması ve WhatsApp uygulaması  üzerinden iletişimden aylık 6 dolar vergi alınması) ülkede protestoların  başlamasının ana nedeniydi.

Ardından geceleri Beyrut'ta ve diğer illerde protestolar başladı.  Gösteriler sırasında yollar kesildi, banka şubelerinin ve mağazaların vitrinleri  parçalandı ve hükümet istifa edene kadar açık grev ilan edildi.

Aynı gün hükümet iletişim vergisini iptal etti ancak gösteriler  durmadı ve daha da ileri gitti. Güvenlik güçleri ve askerler ile göstericiler  arasında başbakanlık binası önünde çatışma çıktı.

Bu şekilde göstericiler hükümetin istifası konusunda ısrar ederken,  protestolar ve yol kesmeler gün boyunca devam etti.

HÜKÜMETİN İSTİFASI

Lübnan Başbakanı Saad el-Hariri'nin 18 Ekim'de krizin çözümü için  hükümet ortaklarına 72 saat süre tanıdığını açıklamasından bir gün sonra Lübnan  Güçleri Partisi'nden 4 bakan istifa etti.

İlerleyen günlerde ise başkent Beyrut başta olmak üzere birçok kentte  meydanlarda büyük gösteriler düzenlendi. Eğitim sektörü, kamu kurumları ve  bankalar grev başlattı.

Hariri, Cumhuriyet Sarayı'ndaki bakanlar kurulu toplantısının ardından  yeni bir reform paketi açıklasa da hükümetin istifası konusunda ısrarcı  göstericiler protestolara devam etti.

Hükümetin tüm çabaları başarısız oldu ve Başbakan Hariri ülkesinde 2  hafta devam eden hükümet karşıtı gösteriler nedeniyle 29 Ekim'de istifasını  sundu.

Hariri'nin istifasının ardından göstericiler yolları açmış ve ülkedeki  grev sona ermiş olsa da meydanlarda kalma çağrıları sürdü.

LÜBNAN LİRASININ DÖVİZ KARŞISINDAKİ DEĞER KAYBI

Ülkedeki siyasi ve ekonomik çalkantılar Lübnan lirasının Mayıs 2020  başından itibaren yüzde 85 değer kaybetmesine neden oldu. Ülkede kur sabitlense  de yerel para biriminin değer kaybı devam etti. Bugün resmi kura göre 1 ABD  doları, 1500 Lübnan lirası olmasına rağmen karaborsada 8 bin lira civarında işlem  görüyor.

Merkez Bankası’nın önlemleri, Lübnan lirasının döviz karşısındaki  değer kaybını durdurmayı başaramadı.

Binlerce Lübnanlı kendilerini birkaç ay içinde işini kaybetmek ya da  maaşının kesintiye uğramasıyla karşı karşıya buldu.

Bu durum resmi verilere göre ülkede işsizlik oranını yüzde 35'in  üzerine çıkardı.

FİYATLARDAKİ AŞIRI ARTIŞ

Lübnan lirasının değer kaybetmesi, ülke tarihinde benzeri görülmemiş  fiyat artışlarını beraberinde getirdi.

Ekonomik kriz, ülke piyasasındaki gıda ve temizlik gibi temel ihtiyaç  ürünlerinin fiyatlarına yansıdı. Lübnan devlet bankalarından El-İtimad  Bankası’nın açıkladığı verilere göre gıda ve giyim ürünlerinde yüzde 200 artış  yaşandı.

Tüketici fiyatları endeksi, Mayıs ayında yüzde 56,6, Haziran ayında  ise yüzde 89,7 oranında fiyatların arttığına işaret ediyor.

Araştırmalar Lübnan'ın, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri arasında bu  ölçüde enflasyonun yaşandığı ilk ülke olarak tarihe geçtiği kaydediyor.

CORONA VİRÜS YANSIMALARI

Lübnan’da ilk yeni tip corona virüs (Kovid-19) vakası 22 Şubat’ta  İran’dan gelen bir yolcuda tespit edildi.

Virüsün ülkede hızla yayılması tüm dünyada olduğu gibi Lübnan’da da  bazı önleyici tedbirleri beraberinde getirdi.

Lübnan resmi makamlarının tahminlerine göre, Kovid-19’un ekonomideki  yansımaları 2020’de Lübnan Gayri Safi Yurt İçi Hasılasında (GSYİH) yüzde 12'den  fazla daralmaya neden olacak.

TAHVİL ÖDEMELERİ

Lübnan, tarihinde ilk kez mart ayında, 30 milyar doları aşan eurobond  tahvil senetleri ödemelerinin 1,2 milyar dolarlık aidat ödemesinde temerrüde  düştü.

Maliye Bakanlığı, 2020'de vadesi dolacak toplam 4,6 milyar dolarlık  eurobond tahvil senetleri ödemelerinin, ülkenin döviz rezervlerini korumak  amacıyla yapılmayacağını duyurdu.

Bu durum ülkeyi uluslararası finans kurumlarından hibe ve destek alma  arayışlarına yönlendirdi.

DIŞ REZERVLER

Lübnan Merkez Bankası resmi verileri, ülkenin döviz rezervlerinin  geçen Temmuz ayında aylık bazda yüzde 6,5 düşüşle 30,8 milyar dolara gerilediğini  belirtti.

Döviz rezervleri 2019 yılında yıllık yüzde 7 düşüşle 37,77 milyar  dolara düşerken, altın dahil toplam dış rezervler geçen yılın sonunda yaklaşık  51,66 milyar dolar olmuştu.

Lübnan, GSYİH değerinin yaklaşık yüzde 170'ine denk gelen 92 milyar  doları aşan genel borç yükü altında bulunuyor.

Arap ülkesinin, 20 milyar dolardan fazla dış destek alması gerekiyor.  Bu desteğin 11 milyarı 2018'de Paris'te düzenlenen "CEDRE" konferansı tarafından  onaylanan, ancak henüz üzerinde anlaşmaya varılmamış bir ekonomik reform programı  çerçevesinde verilmesi bekleniyor.

IMF GÖRÜŞMELERİ

Lübnan Ekonomi ve Ticaret Bakanına göre, salı günü meydana gelen  patlamadan önce de içinde bulunduğu ekonomik kriz nedeniyle sıkıntı çeken  Lübnan’ın Uluslararası Para Fonu (IMF) ile çalışması tek çözüm gibi duruyor.

IMF ile Lübnan arasındaki müzakereler geçen günlerde durmuştu. 10  milyar dolarlık kredi için yapılan görüşmelerin durmasına ise Lübnan'daki ana  siyasi partiler, merkez bankası, ticari bankalar ve milletvekilleri arasında  gerginlik yaratan finansal kayıpların büyüklüğü konusundaki anlaşmazlığın neden  olduğu ifade ediliyor.

BEYRUT LİMANI PATLAMASI

Beyrut Limanı'nda 4 Ağustos'ta patlayıcı maddelerin bulunduğu 12  numaralı depoda önce yangın çıkmış, ardından tüm kenti sarsan çok güçlü patlama  meydana gelmişti.

Lübnan Sağlık Bakanı Müsteşarı Rıza el-Musavi, söz konusu patlamada  hayatını kaybedenlerin sayısının 154'e yükseldiğini, yaralı sayısının da yaklaşık  6 bin olduğunu açıklamıştı.

Lübnan hükümeti 5 Ağustos'ta patlamayla ilgili 5 gün sürecek bir  soruşturma yapılacağını ve limanda 2014'ten bu yana depolama, koruma ve denetim  işlerini yürüten tüm yetkililer hakkında ev hapsi ve yurt dışına çıkış yasağı  getirildiğini açıklamıştı.

Patlamanın etkisiyle büyük zarar gören Beyrut Limanı, Lübnan'da tahıl,  gıda maddeleri ve ilaçların tutulduğu en büyük depolama alanı olarak  kullanılıyordu.