Sanayi üretim endeksi, yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgını sebebiyle yoğun önlemler altında geçen nisanda yüzde 31,4 azalırken, analistler, mayısta ekonominin kısmen açılmaya başlamasıyla dipten dönüş yaşanacağını, haziranda ise düzelmenin başlayacağını öngörüyor.
AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği  bilgiye göre, arındırılmamış sanayi üretim endeksi nisanda yıllık bazda yüzde  31,4 geriledi.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve  ekonomist Haluk Bürümcekçi, arındırılmamış sanayi üretim endeksinin piyasa  beklentilerinin üzerinde daraldığına işaret etti ancak nisan ayı KDV  beyannamelerinin toplanamadığı için söz konusu veride revize yapılacağını  söyledi.

Nisanda arındırılmamış sanayi üretimine ilişkin piyasada yıllık yüzde  25 civarında bir azalış beklendiğini anımsatan Bürümcekçi, "Nisanda imalatçı  sektörlerin ana girdisi olması nedeniyle sanayi üretiminin de öncüsü sayılan  'enerji ve altın hariç ara malı ithalatının' avro bazında yıllık değişimi yüzde  30,3 ile belirgin daralmıştı. Ayrıca, temel sektörlerden otomotivde yüzde 90,7,  çelik üretiminde yıllık bazda yüzde 26,3 ve elektrik üretiminde ise yüzde 17,8  daralma kaydetmişti." ifadelerini kullandı.

Bürümcekçi, Kovid-19 salgınına yönelik uygulanan karantinaların  etkisiyle mayısta üretimde önceki aya göre toparlanma olsa da yıllık bazda benzer  düşüşlerin yaşanabileceğini belirterek, şunları kaydetti:

"Buna karşılık, haziranda kısıtlamaların büyük ölçüde kaldırılmasıyla  sanayi üretiminde toparlanmanın güçleneceğini düşünüyoruz. Bu doğrultuda, 2009  ilk çeyrekte görülen yüzde 22,3 üretim daralmasının üzerine çıkılmayacağını  öngörmekteyiz. Söz konusu çeyrekte gayrisafi yurt içi hasıla daralması ise yüzde  14,4 olmuştu. Güncel sinyaller, ikinci çeyrekte büyümenin çok sert  gerileyeceğini, ancak sonrasında Kovid-19 ile mücadelede başarılı olunması  durumunda üçüncü çeyrekten itibaren toparlanma gösterebileceğini  düşündürmektedir. Bu senaryoyu milli gelir tahmin modeline yansıttığımızda bu yıl  büyüme yüzde 1 civarında gerçekleşebilir gibi görünmektedir, ancak bu tahmin  üzerindeki risklerin mevcut durumda aşağı yönde olduğunu düşünmekteyiz."

"ÖNCÜ VERİLER BU DÜŞÜŞÜN HABERCİSİYDİ"

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da,  sanayi üretimindeki düşüşün sürpriz olmadığını, Satınalma Yöneticileri Endeksi  (PMI), kapasite kullanımı, elektrik tüketimi ya da sektörel güven endeksleri gibi  bir çok verinin nisanda belki de yılın en sert düşüşünün olacağının sinyalini  verdiğini söyledi.

Sanayi üretimi verisinin detayına bakıldığında, talebi elastik  denilebilecek dayanıklı tüketim mallarının üretiminin daha sert düştüğüne işaret  eden Aslanoğlu, "Çünkü izolasyonların olduğu bir dönemde tüketicinin dayanıklı  tüketim malları talep etmesi doğal olarak normal zamanlara göre daha da düşmüş  olur. Bu da üretimi aşağıya çekmiş durumda. Daha inelastik talebi olan sektörler  örneğin gıda gibi, bunlar ister istemez üretimlerini devam ettirmeye çalıştığı  için oralardaki düşüşler daha sınırlı kalıyor." diye konuştu.

Aslanoğlu, sermaye mallarının, yani yatırım malları, makine ve  teçhizat ile ilgili sektörlerde de düşüş olduğuna dikkati çekerek şöyle devam  etti:

"Yaşanan sürecin getirdiği belirsizlikler yatırım talebini cari  dönemde (mart-nisan-mayıs) aşağı yönlü etkilerken, gelecek dönemde de bu trendine  devam edebilir gibi görünüyor. Ayrıca, yakın döneme ilişkin yatırım talebinin  azalacağı beklentisi buradaki düşüşü de daha hızlı gerçekleştirmiş gibi duruyor.  PMI endeksi mayısta nisana göre bir miktar toparladı, ancak hala 40'lar gibi  oldukça düşük bir seviyede. Bu bize sanayi üretiminin nisan kadar olmasa da  mayısta da çift haneli daralabileceğine işaret ediyor. Bu rakamlar ikinci çeyrek  daralmasının piyasa beklentileri üzerinde olabileceğini de gösterirken, çift  haneli olma ihtimalini yüksek seviyede tutuyor. Yılın tamamına ilişkin biraz  gelişmeleri izlemek kanaatindeyim, hem sanayi üretimi hem büyüme açısından."

"HAZİRANDA SANAYİ ÜRETİMİNDE DÜZELMENİN BAŞLAYACAĞINI DÜŞÜNÜYORUZ"

VakıfBank Ekonomik Araştırma Birimi tarafından hazırlanan araştırma  raporunda da nisan ayında sanayi üretim endeksindeki sert düşüşte, koronavirüs  salgınının yayılmasını yavaşlatmak amacıyla alınan önlemlerin etkili olduğu  belirtildi.

TÜİK'in açıklamasına göre sanayi üretim verilerinde güncelleme  yapılabileceği aktarılan raporda, şunlar kaydedildi:

"Endeksin hesaplanmasında aylık sanayi üretim anketinin yanı sıra KDV  beyannamelerinden elde edilen verilerin de kullanıldığı ve belirli sektörler için  2020 yılının mart, nisan ve mayıs ayları KDV beyannamelerinin verilme sürelerinin  27 Temmuz'a uzatıldığı, ilgililer tarafından nisan ayı KDV beyannamelerinin  tamamının verilmediği belirtildi. Bu nedenle KDV beyannamelerinin verilmesinin  ardından TÜİK sanayi üretimi verisini yukarı yönlü güncelleyebilir. Nisan ayında  sanayi üretiminde dip seviyenin görüldüğünü, mayıs ayında ekonominin kısmen  açılmaya başlamış olmasıyla dipten dönüş yaşanacağını söyleyebiliriz. Haziran  ayında ise sanayi üretiminde düzelmenin başlayacağını düşünüyoruz."