Hayvancılığı ithalat öldürüyor

Güngör Uras

Devletimiz, Et ve Süt Kurumu (ESK) eliyle karkas et ithal edecek. İthal eti kıyma ve kuşbaşı haline getirecek. Özel sektör tesislerinde paketleyecek. Marketlerde 17 bin noktada reyon kiralayıp kilosu 24 liradan kıyma, 27 liradan kuşbaşı et satacak.

Dün, İstanbul’daki dana kuşbaşı ve kıyma fiyatlarını araştırdım. Et ve Süt Kurumu mağazalarında dana kuşbaşı 31 TL, kıyma 28.75 TL’den satılıyordu.

Büyük zincir marketlerde kuşbaşı 38.90 TL, kıyma 34.90 TL idi. Ucuzcu marketler dana kuşbaşıyı 32.80 TL’den, kıymayı 27.50 TL’den satıyorlardı.

Kasaplar ise dana kuşbaşını Kadıköy’de 55, Yeniköy’de 58, dana kıymayı Kadıköy’de 50, Yeniköy’de 54 TL’den satıyordu...

Acaba, 1) Devlet donmuş karkas et ithal ederek, et fiyatlarını ucuzlatabilir mi?  2) Et fiyatları içeride neden pahalı? Üretici çok mu kazanıyor? Üretici fiyatı çok mu artırdı? 3) İthal ucuz et satışı başlayınca, yerli üretim ne olur?

İthalat ‘yol oldu’

Devlet, 2010’dan bu yana büyükbaş, küçükbaş, kurbanlık ve et ithal ediyor. Yem, saman, ithal ediyor. İthalata dayalı fason hayvancılık yapılıyor. Bu kadar ithalat ne için yapılıyor? Kırmızı et fiyatını düşürmek için. Ne var ki kırmızı et fiyatları düşmüyor. İthalat, hayvancılığı öldürüyor. Üretim düşüyor. Üretimin düşmesi, fiyatları aşağıya çekmeyi imkânsız hale getiriyor.

Hayvancılık sektöründe olan biteni en iyi izleyen tarım gazetecisi Ali Ekber Yıldırım yazdı: “2007-2008’de yaşanan kuraklık sonucu yem hammadde fiyatları yüzde 100 artarken, çiğ süt fiyatının yarı yarıya düşürülmesiyle çiğ sütte büyük kriz yaşandı. Üretici, 1 milyon süt ineğini kesti. Türkiye’nin hayvan varlığı azaldı. Sütte yaşanan kriz kırmızı et fiyatını artırdı. Karkas et fiyatı ilk kez 2010’da 10 doların üzerine çıktı. Sütteki krizi çözmek, üreticiyi desteklemek yerine üretimi bitirecek ithalatın kapıları açıldı. Türkiye, 2010’dan 2017’nin ilk 6 aylık dönemine kadar 2 milyon 455 bin büyükbaş, 2 milyon 217 bin küçükbaş hayvan ve 218 bin 802 ton karkas sığır eti ithal etti. Bu ithalata 5 milyar dolar ödendi. Perakende fiyatlarındaki dalgalanmada üreticinin suçu yok. Karkas eti üretici bu yıl kilosu 25-26 TL’den satıyor. Geçen yılın fiyatına yakın bir fiyat.”

Hayvancılık ‘dolara bağlı’

Ali Ekber Yıldırım diyor ki; ithalatın başladığı 2010’dan 2016’ya kadar yıllık ortalama karkas etin kilogram fiyatı dolar olarak 2011’de 8.40 idi. 2015’te 8.01 dolar, 2016’da 8.21 dolar oldu. Karkas et fiyatı dolar olarak yükselmedi.

Dolar artınca içeride karkas et fiyatı da artıyor. Çünkü hayvancılık maliyeti tamamen dolara bağlı hale geldi.

Üretici süt hayvancılığı yapıyorsa çiftliğindeki erkek danaları besleyecek. Sadece besicilik yapıyorsa, iç piyasadan dana satın alıyor. Veya devletin ithal ettiği erkek besi danasını alıp besliyor.

Yerli veya ithal besi hayvanını alan üretici, yem firmalarının ithal ettiği ve dövizdeki artışa bağlı olarak her ay fiyatı artan yemle besliyor.

Devletin ithal ettiği, canlı olarak kilosunu 24 TL’den satın aldığı besilik danaları 8-10 ay besliyor. Sonra da kestiği hayvanın etini satmak için marketlerde 21-22 TL’den ithal donmuş et satan devletle rekabet etmek zorunda bırakılıyor. Et sorunumuzun ithalatla çözülmesi imkânsız. İthalatla tüketiciye, donmuş ucuz et satmakla et sorunumuzu çözmek imkânsız. Bu tür uygulamalar hem döviz kaybına, hem de içeride besiciliğin çökmesine yol açıyor.