Nedir bu Çin endişesi?

Gökhan Özkan

Küresel ekonomilerde sorunlar durulmuyor. 2016 yılında Çin konuşulacak dedik de, daha ilk haftadan bu kadar piyasayı meşgul edeceğini tahmin etmiyorduk.

Çin’den veri kötü geliyor. Endişe başlıyor. Çin’den veri iyi geliyor. Endişe bitmiyor.

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. Talep düşecek. Emtialardaki baskı devam edecek.

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. Büyüme duracak. Doğrudan yatırımlar düşecek. ABD köşeye sıkışacak.

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. Tüm dünyanın ticaret dengeleri alt üst olacak.

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. ABD dolar’ı köşeye sıkışacak.

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. Müdahale artacak. Belirsizlik artacak. FED’in zaten yol haritasını kimse kestiremiyor. Belirsizlik bitti derken bir yenisi daha başlayacak !

Endişe ne ? Çin sıkıntıya girecek. Gelişmekte olan ülkeler dara düşecek. Çin Merkez Bankasından Müdahale gelecek, bahar havası olacak. Tamam da bu gelişmekte olan ülkeler dışa bağımlı ekonomilerindeki dengeleri nasıl sağlayacak ?

Gözümüz kulağımız burda.

Bakalım 19 Ocak’da Çin Büyümesi endişeleri boşa mı çıkacak ? Altı dolu mu olacak ?

ÇİN’DEKİ EKONOMİK VERİLERİN SON GÖRÜNÜMÜ

İşsizlik oranı, yüzde 4 - Stabil

Ticaret dengesi : 54.10 Milyar Dolar. İhracat: Yüzde 6.8 geriledi. İthalat: yüzde 8.7 geriledi.

Sanayi üretimi: Yüzde 6.2

Yıllık büyüme: Yüzde 6.9

PANİK HAVASI NE ZAMAN DERİNLEŞTİ!

Geçtiğimiz senenin yaz aylarının ana gündemlerinden biri olan Shanghai Balonu sonrası, yani Çin borsasındaki sert değer kayıplarının ardından, piyasalarda tedirginlik artık had safhaya çıkmıştı. Bu yılın başında da lugatımıza ‘’circuit breaker’’ girdi. Shanghai Shenzhen CSI 300 endeksinde başlatılan yeni uygulamanın adı bu. Adeta oyun gibi. Ancak çok derin sonuçları olan bir oyun.

Endeksin değeri yüzde 5 düşünce, işlemler 15 dk., düşüş yüzde 7’ye ulaşırsa, işlemler tamamen durduruluyor.

7 Ocak’ta da circuit breaker devreye girip, yüzde 7’lik borsa çöküşü sonrası, Borsa tamamen kapatılıp, panik havası tavan yapmıştı. Sadece Çin değil, panik havası, DOW’da, S&P’de, EuroStoxx’da, FTSE endeksinde fazlasıyla hissedilmişti ve çöküş tüm borsalara yansımıştı.

ENDİŞELER HAKLI ÇIKAR MI?

Ticaret dengeleri ve emtia krizi aslında bir arada alınabilir. Çin tüketim ülkesi. Özellikle emtia konusunda. Şimdi Çin’den talep gelmezse, fiyatlar üzerinde baskı devam edecek demek ki.

Amenna, doğru. Altın, Gümüş, Bakır da görüntü ortada...

Petrol, OPEC’in oyuncağı oldu. Çin’deki talep darlığı da devam edebilir düşüncesi derken, yokuş aşağı freni patlamış araba gibi gidiyor.

İhracatı bu duruma bağlı ekonomiler ise, zora girmeye devam edecek. Avustralya ve maden sektörü gibi. Diğer taraftan Rusya’da en güzel örnek gibi duruyor. Petrol konusunda tabi !

Diğer yandan sadece petrolü, gümüşü değil. Çin’in en büyük ortaklarından, Almanya ve ABD, diğer yandan Japonya oldukça zor durumda. Çin ABD’den 160 milyar dolar’lık ithalat gerçekleştiriyor. Neredeyse o miktarlarda Almanya’dan ithalat yapıyor. Büyük bir kısmı araba. Çin artık bu denli bir talepte bulunmazsa neler olabilir ?

Sanayi üretiminde ise, düşüş korkunç düzeyde. Son 10 yılda ivme aşağı. Biraz toparlansa da artık güven kalmamış düzeyde. Son veri hafif toparlanma gösterse de, aşağı yönlü ivmenin devam edeceğine yönelik endişeler devam ediyor. Aslında büyümedeki en büyük korkunun ana sebebi budur. Çin ekonominin fabrikası. Üretimin düşmesi, tüm ekonomilerin sorunlarının artmasına neden olacak bir durumdur.

Endişelerden bir tanesi belirsizliğin artacağı şeklinde. Geçen yıl ana gündem olan FED’in adımı atması piyasaları rahatlattı. Ancak bundan sonraki adımları atabilmesi için küresel dengeleri gözetmesi gerekecek. FED de aynen bunu söyledi. Ancak bu kadar devalüasyon gerçekleştiren, yani yuan’ı zayıflatan Çin’in, Dolar’ı bu kadar Yuan karşısında değerlendirirse, dengeler daha farklı bir boyuta ulaşacaktır. Güçlü Dolar her seferinde FED’in gündeminde. Bir anda güçlenen Dolar, FED’in tüm planlarını zora sokabilir. -Bknz: Fomc Tutanakları

Diğer yandan Çin’in doğrudan yatırımları düşebilir. Geçtiğimiz yıl Çin’in ABD’ye sadece 3. Çeyrek’te 3 milyar Dolar’lık doğrudan yatırımı olmuştu. Eğer istenilen düzeyde bir toparlanma göremezsek, Çin’li şirketlerin eşsiz yatırım planlarında düşüş görülebilir. Bu da dünya ekonomisindeki durağanlığın artmasına neden olacaktır.

SONUÇ

Endişeler bir hayli haklı duruyor.

Çin, en büyük ticaretçi konumunda. Yıllık ticaret hacmi milyarlarca Dolar, emtiaların adeta fiiyat belirleyicisi konumunda.

Diğer yandan ekonomiler birbirine bağlı. Birbirleriyle büyüyor. Birbirleriyle küçülüyor.

Bu doğrultuda Dünya Bankası’nın Çin ekonomi büyümesine yönelik tahminlerini düşürmesi ve sonucunda piyasanın endişe duymasını oldukça normal !

Panik havası yatışana kadar da , piyasanın yönündeki kararsız seyire bir süre daha devam edeceğiz.

Gökhan Özkan/ www.isikfx.com/ 
IşıkFX Araştırma Uzmanı