Peşin alıyoruz, mal mukabili satıyoruz

Güngör Uras

Nisan ayında 18.1 milyar dolarlık ithalat yaptık. 13.3 milyar dolar ihracatımız oldu. Dış ticaret işlemlerinden bir ayda 4.7 milyar dolar açık verdik.
Bizim cari açık (döviz açığı) sorunumuzun kaynağı dış ticaret açığıdır. Aylık dış ticaret açığı, aynı büyüklükte olmasa da, benzer büyüklükte cari açığı oluşturur.

Yılın ilk 4 ayında (ocak - nisan döneminde) dış ticaret açığı 20 milyar dolar oldu.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, diğer bakanlıklara örnek olması gereken bir bilgi sistemi kurdu, işletiyor. Yılbaşından beri her ayın sonunda dış ticaret rakamları ve esnaf ve sanatkârlarla ilgili bilgiler düzenli olarak yayınlanıyor. Bakanı ve bakanlık çalışanlarını kutlarız.
Bakanlığın yayınladığı bilgilere göre, ocak - nisan döneminde dış ticaretteki önemli gelişmeler şunlardır:
(1) Ocak - Nisan döneminde yer ay ihracat gerileme gösterdi. Dört ayda ihracattaki gerileme yüzde 5.4 oranında. Geçen yıl 4 ayda 53.3 milyar dolarlık ihracat yapılmıştı, bu yıl 50.4 milyar dolara geriledi.

Çin’den ithalat patladı
(2) Ocak - nisan döneminde toplam ihracatın yüzde 13.1’ini, 6.6 milyar dolarını altın ve kıymetli taş ihracatı oluşturuyor. İlk 4 ayda otomotiv, demir-çelik, tekstil - giyim ihracatından çok altın ve kıymetli taş ihracatı var. (Altın ve kıymetli taş ihracatı düşülür ise ihracattaki gerileme daha büyük boyuta yükseliyor.)
(3) Genelde ithalat azalırken Çin’den yapılan ithalat yüzde 6.4 arttı. İlk 4 ayda Çin’den yapılan 6.6 milyar dolarlık ithalat, toplam ithalatın yüzde 13.1’i büyüklüğünde.
Ocak - nisan döneminde ithalat harcamalarında yüzde 9.8 azalma oldu. İthalattaki azalmanın ana nedeninin üretimdeki yavaşlama olduğu anlaşılıyor.
-  İthalatın yüzde 81’ini oluşturan hammadde ve ara malı ithalatında yüzde 12.7 gerileme oldu.
-  İthalatın yüzde 16’sını oluşturan yatırım malları ithalatında gerileme yüzde 4.6 oranında.

Büyüme ihracata bağlı
Alırken peşin para (peşin döviz) ile alıyoruz. Satarken mal mukabili satabiliyoruz.
-  İlk 4 ayda ithalatta peşin para ile alımın payı yüzde 54, ihracatta peşin satışın payı yüzde 9 dolayında.
-  İhracatın yüzde 66’sı mal mukabili gerçekleşiyor. İthalatta mal mukabili alımın payı yüzde 24 oranında.
Olumsuz gelişmeleri “Ne yapalım. Küresel kriz var... Pazarlar daraldı. Euro değer kaybetti... Yapacak bir şey yok” diyerek yorumlarsak yanlış yaparız.
Dış ticaretteki gelişmeler (1) Üretimdeki yavaşlamayı gösteriyor. (2) Döviz trafiğindeki bozulmayı gösteriyor. Bunlar ekonominin temel meseleleridir. Bunlar kendi kendine  düzelemez. “Seçim dönemi sonrası gereği yapılır” denilemez. Biz büyüme politikamızı ihracata bağladık. İşte onun için ihracattaki gerilemeyi durduracak, artışa dönüştürecek ‘etkili’ politikaları tartışmanın ve uygulamanın zamanıdır.