Ekim ayında Birleşik Krallık ekonomisinde yaşananlar

Emre Çayırlı

Ekim ayına 1.5100 seviyesinin hemen üzerinden başlayan Sterlin / Dolar paritesi ay içinde yaşanan ekonomik gelişmelerin etkisiyle birlikte 1.5500 direncini uzun süre baskı altında tutmuş olsa da, ayın sonuna yaklaşırken Avrupa Merkez Bankasının 22 Ekim’de tamamladığı para politikası toplantısı sonrasında faiz indiriminin gündem olduğunu söylemesi ve hali hazırda uygulamakta oldukları parasal genişleme programının miktarını Aralık ayında artırabileceğini duyurulmasının etkisi Sterlin üzerinde de görüldü ve parite gerileyerek dengelenme sürecine girdi.

Oldukça yoğun ve çalkantılı bir ayı geride bırakan parite fiyatı Ekim ayının ilk iki haftasında Birleşik Krallıkta açıklanan olumlu verilere ve ekonomide yaşanan gelişmelere paralel olarak 400 pips değer kazandı. Birleşik Krallık ekonomisinin Ekim ayı tablosunu detaylı olarak inceleyecek olursak; Ekim ayı Birleşik Krallık ekonomik verileri ayın başında Markıt tarafından açıklanan imalat sektörü satın alma yöneticileri (PMI) endeksinin yatay seyriyle başladı. Ağustos ayında 51.5 olarak açıklanan İngiltere imalat PMI değeri 51.6'ya revize edildi, Eylül ayı verisi de 51.5 olarak duyuruldu. Markıt tarafından yayınlanan PMI raporun imalat sektöründe yaşanan işten çıkarmaların, firmaların gelecek için ihtiyatlı davrandığına dikkat çekildi. Nitekim bir önceki gün açıklanan İngiltere GSYİH verisinin içeriğinde de imalat sektörün katkısının gerilediği görülmüştü. Ayrıca rapor içeriğinde tüketici harcamalarında yaşanan yavaşlama ve sektörde yatırım miktarın zayıflamış olmasına bağlı olarak imalat PMI endeksinde de yataylık görüldüğü de belirtildi. İmalat PMI raporunun hemen ertesinde açıklanan inşaat sektörü PMI raporunda ise hava daha iyimserdi ve inşaat PMI raporu GBP/USD paritesini 1.5170 seviyesinin üzerine taşıdı. Ağustos ayında 57.3 olarak açıklanan inşaat PMI endeksi Eylül ayında 59.9'a yükseldi. Yayınlanan rapora göre sektörün tamamında hızlı ve keskin bir yükseliş yaşandı. İnşaat sektörünün alt dallarında ise konut yapımının hız kazanmış olduğu görüldü. Ayrıca ankete katılan firmaların %52'sinin sektörde canlanmanın devam edeceğini düşünüyor. İnşaat sektöründeki istihdam artışı ise yirmi sekizinci ayında da devam ettiği ve işe alımlar Haziran ayı sonrasında en yüksek seviyeye çıkmış olması da olumlu olarak karşılandı. Ekim ayı içinde açıklanan Halifax konut fiyat endeksi, Eylül ayında konut fiyatların geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %8.6 , geçen çeyreğe göre %2.0 yükseldiği duyuruldu. Buna karşın ortalama konut fiyatının geçtiğimiz aya göre %0.9 azaldığı ve £202.859 seviyesine gerilediği açıklandı. Eylül ayına ait olarak açıklanan hizmet sektörü satın alma yöneticileri endeksi ise beklentilerin altında kaldı ve 55.6'dan 53.6'ya geriledi. Rapora göre, sektördeki büyüme son iki buçuk yılın en yavaş düzeyinde gerçekleşti. Yeni yatırımların ise son 29 ayın en düşük seviyesine inmiş olduğuna dikkat çekildi. Bununla birlikte bazı firmaların küresel ekonomik belirsizliğe bağlı olarak yeni anlaşmalar yapma hususunda tereddüt için oldukları da belirtilen raporda ileri dönük beklenti değeri 13 ayın en düşük seviyesine gerilediği görülmekte. Hizmet sektöründeki istihdam artışının ise hız kesmediği görülüyor. Haziran ayı sonrasındaki en yoğun istihdam artışının da yine Eylül ayında gerçekleşti.

Sterlin için Ekim ayının ilk günleri PMI verileriyle şekil kazanırken, ayın ilk haftası sanayi üretimi ve İngiltere Merkez Bankasının (BoE) etkisiyle geçti. İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi tarafından açıklanan sanayi üretimi raporunda geçtiğimiz yıl Ağustos ayına göre sanayi üretiminde %1.9'luk artış olduğu duyuruldu. İmalat üretiminin geçtiğimiz yıla göre %0.8 azalma olduğu açıklandı. Aylık bazda ise imalat üretiminde artış %0.5 olarak gerçekleşti. Sektörlere dair değerlendirmeler incelendiğinde %17.7 artış ile madencilik ve taşocakçılığının, sanayi üretiminde yaşanan yükselişe en büyük katkıyı sağlamış olduğu görülüyor. İkinci haftanın en önemli gündemi maddesi şüphesiz BoE toplantısıydı, para politikasında herhangi bir değişime gidilmeyen ve kararın 8'e karşı 1 oyla alındığı toplantıda faiz artırımı yönünde daha önce birçok defa oy kullan Ian McCafferty'ın bu toplantıda da faiz artırımı yönünde oy kullanan tek kişi oldu. Yayınlanan toplantı tutanaklarında, enflasyonda devam eden zayıflıktan dolayı faiz oranının rekor düşük seviyede tutulmasının kararlaştırıldığı görüldü. Ayrıca BoE üyelerinin, birim işgücü maliyetlerinin yeterince güç kazanmamış olduğu ve yakın vadede enflasyon oranın düşük seviyelerde kalacağını düşündükleri de yayınlanan toplantı tutanaklarının belirtildi. Bu düşüncenin gerekçi olarak son dönemde değer kazanan Sterlin ve bütçe kesintilerinin enflasyon üzerinde negatif baskı yaratması gösterildi. Bunlarla birlikte, 2016 baharına kadar enflasyon oranının yüzde birin gerisinde kalacağı beklentisi de yayınlanan metin içinde dikkat çeken noktalardandı. Açıklamalar sonrasından enflasyon artış beklentisinin azalmış olması, faiz artışının 2016 sonuna kalabileceği algısı oluşturarak Sterlinde değer kaybı yaşanmasına neden oldu fakat bu durum çok uzun sürmedi.

Birleşik Krallıkta Ekim ayının ikinci haftası Lloyds Bank's tarafından İngiltere ve Galler bölgelerine dair açıklanan yöresel PMI raporuyla başladı. Eylül ayında ekonomik büyümenin momentum kaybı içinde olduğunu belirten raporda ekonomik aktivitede, 2013 yılından bu yana en düşük artışın kaydedildiği vurgulandı. İstihdam oranında artışın devam ettiğinin de altı çizilen Lloyds raporunda imalat ve hizmet sektöründeki gelişme ise 2013 Nisan'ından sonraki en düşük seviyesine geldiği yazıldı. Lloyds Bank genel müdürü, Tim Hinton yayınlanan rapora dair yaptığı değerlendirmede, istihdamın artmaya devam ettiğini belirterek, işletmelerin yılın son aylarında daha ihtiyatlı bir yaklaşım içinde olduğunun görülebileceğini belirtti.

13 Ekim’de, İngiliz bira firması SAB Miller'ın dünyanın en büyük bira üretici olan Belçikalı AB InBev tarafından yapılan 106 Milyar Dolarlık satın alma teklifini kabul ettiğini açıklamasıyla GBP/USD paritesi 1.5380 üzerine yükseldi. Satış işlemenin gerçekleşmesi durumunda, İngiltere tarihindeki en büyük şirket devralması gerçekleşmiş olacak. Aynı gün Eylül ayına dair açıklanan enflasyon verilerinde yavaşlamanın görülmesinin ardından ise parite değer kaybetti ve 1.5240 destek seviyesinin altına geriledi. Enflasyon verileri incelendiğinde, çekirdek TÜFE'nin değişmediği görülse de yıllık ve aylık TÜFE oranında gerileyerek %-0.1 düzeyine inmesi çok olumlu karşılanmadı. Benzer bir tablo perakende fiyat endeksinde de görüldü. Yayınlanan enflasyon raporuna göre, Eylül ayında gıda fiyatları yıllık bazda %2.5, motor yakıt fiyatının %14.9 oranında azaldı. Bu iki kalemin enflasyon oranı üzerine yıllık bazda 0.8 puanlık bir azalmaya neden olduğu belirtiliyor. BoE üyelerinden Ian McCafferty ise yaptığı konuşmada enflasyon konusunda aşağı yönlü riskler görmediğini, şu an enflasyon oranını düşüren nedenlerin geçici olduğunu söyledi. Diğer bir BoE üyesi G. Vlieghe ise yaptığını konuşmada faiz oranını düşürebiliriz veya parasal gevşemeyi büyütebiliriz dedi. BoE üyelerinde genel farklı açıklamalar ise piyasada kararsızlık yarattı. Enflasyon akabinde açıklanan Birleşik Krallık istihdam raporunda Ağustos ayına dair olarak hesaplanan işsizlik oranı, beş yıl önceki seviyesine geri geldi. Geçtiğimiz aya göre 0.1 puan azalan işsizlik oranı %5.4 olarak açıklandı. Haftalık ortalama kazançlarda ise azalış yaşandı. Geçtiğimiz ay %2.9 olarak açıklanan artış oranı %2.8'e geriledi. Bununla birlikte ikramiyeler dahil haftalık ortalama gelir £494 olurken, ikramiyeler hariç ortalama gelir de £463 olarak açıklandı.

Veri akışı bakımında sakin geçen üçüncü haftada, İngiltere'nin en büyük ikinci çelik üretici firması olan TATA yaptığı açıklamada piyasada yaşanan daralmadan dolayı önümüzdeki dönem içinde 1200 kişiyi işten çıkarabileceğini bildirdi. Parite fiyatı üzerinden büyük bir hareket yaratmayan haberin ilerleyen dönemde gerçekleşmesi Sterlin üzerinde negatif bir baskı yaratabileceğini unutmamak gerek.

Son aylarda faiz artımı isteği içinde olmasıyla bilinen BoE üyesi Mc Cafferty ise hafta için yaptığı konuşmada, faizlerin artırılması gerektiğini yineleyerek kredi koşullarında iyileşme olduğunu söyledi. 21 Ekim’de gelen kamu maliyesi raporunda, manşet kamu borçlanmasının 9.4 Milyar Sterline gerilediği görüldü. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde 11.0 Milyar Sterlin olan borçlanma rakamında yaşanan gerileme beklenenden daha olumlu bir tablo ortaya koydu. Yayınlanan raporun içeriğinde; gelir vergisi ödemelerinde %4.2 , KDV ödemelerinde %4.4 ve kurumlar vergisi ödemelerinde %7.9 oranında artış yaşandığı duyuruldu . Merkezi yönetim harcaması ise geçtiğimiz yıla göre %0.9 artış göstermiş. Açıklanan raporun parite fiyatı üzerinde etki yaratmadığı gözlemlense de Birleşik Krallık ekonomisi için olumlu diyebiliriz. Aynı son günlerde ise GBP/USD paritesi Birleşik Krallıkta açıklanan perakende satış rakamlarında yaşanan artışla birlikte 1.5505 direncini baskı altına almaya başladı. Eylül ayında bir önceki aya göre göre %1.9 artan perakende satışlar, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %6.5 arttı. Tutar olarak artış ise aylık bazda %1.4 , yıllık bazda %2.7 olarak kayıtlara geçti. Açıklanan raporda ise mevsimsellikten arındırılmış fiyatların geçtiğimiz yıla göre %3.6 azaldığı belirtildi. Bundan dolayı hacim olarak yükseliş yaşanmış olsa da fiyatlarda yaşanan gerileme parite üzerinde sınırlı etkide bulundu. Rapor içeriğinde dikkat çeken diğer bir unsur ise online satışlarda yaşanan artıştı. Geçtiğimiz yıla göre %15.2 artan online satışlar, Ağustos ayıyla karşılaştırıldığında da %4.5 artış gösterdi. Eylül ayında internet üzerinden yapılan haftalık ortalama harcama miktarı ise 850 Milyon Pound olarak gerçekleşti.

Ekim ayının en önemli ve son verisi olan Birleşik Krallıkta 3.Çeyrek ilk okuma GSYİH verisinde İngiliz ekonomisinin ikinci çeyreğe göre %0.5 büyüdüğü tahmin edildi. Birleşik Krallık ekonomisindeki gelişme, geçtiğimiz yılın aynı dönemime göre de %2.3 oranında gerçekleşti. İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi tarafından açıklanan rapora göre 2015 yılı üçüncü çeyreğinde, hizmet sektörü %0.7 , üretim %0.3 ve tarım %0.5 oranlarında büyüme gösterdi. Buna karşı aynı dönem içinde inşaat sektörünün GSYİH’ya olan katkısı %2.2 azaldı. GSYİH’nın ana bileşenlerine dair yapılan açıklamalara bakılacak olursa; Tarım sektörün son çeyrekte büyümeye olan %0.5’lik katkısına karşın geçtiğimiz yıla göre halen %0.1’lik azalma içinde olduğu görülmektedir. Üretimde yaşanan artış oranı, ikinci çeyreğin altında kalmış olsa da geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %1.3 artış göstermiştir. 2015 yılı ikinci çeyreğinde %1.4 büyüme kaydeden inşaat sektörü ise üçüncü çeyrek %2.2 daralma kaydederek, büyümeye yıllık bazda %0.1 negatif etkide bulunmuştur. Yıllık bazda, diğer alt kalemlerde yaşanan gelişmelere bakıldığında ise dağıtım, otel ve restoranlar %4.5 , ulaştırma, depolama ve haberleşmenin %4.6 , iş hizmetleri ve finansın %3.1 , hükümet ve diğer hizmetlerin %0.2 geliştiği görülmektedir. Verilerin ilk okuma sonuçları olması parite üzerinden çok büyük bir harekete neden olmamış olsa da, inşaat sektörü hariç tüm alanlarda gelişmenin olduğunu söylemek mümkün. Bu durumda gelecek için olumlu bir sinyal olarak algılanarak Sterlin’de kısmi bir değer kazancı yarattı. Önümüzdeki aylarda inşaat sektöründe toparlanma olması ve diğer sektörlerin ilk okumadaki desteğini koruması 3.Çeyrekte İngiliz ekonomisinin sıçrama yapmasına ve BoE’nin ilerleyen süreçte faiz artırım sinyali vermesine neden olabilir.




Emre Çayırlı / İntegral Menkul Değerler Araştırma Uzmanı
www.integralmenkul.com.tr
www.integralforex.com.tr 
www.borsaintegral.com