Petrol krizinden hangi hisseler nasıl etkilenir?

01.01.2016 10:30
Bilindiği gibi petrol fiyatlarındaki seyir Türkiye gibi petrolde dışa bağımlı ülke ekonomilerinin ödemeler dengesi, enflasyon gibi değişkenlerini önemli ölçüde etkilemektedir. Petrol fiyatları küresel ekonomik gelişmelerden olumsuz etkilenirken, düşük petrol fiyatları Türkiye’de cari açığa ve enflasyona katkı sağlamaktadır. Bilindiği gibi petrol tüketiminde ithalatçı konumunda olduğumuzdan fiyatlardaki düşüş başta cari açık, enflasyon, büyüme gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Fiyatlardaki her bir dolarlık düşüş Türkiye’nin enerji maliyetini yaklaşık olarak 400 milyon dolar düşürmektedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nın yayımladığı rapora göre, 2015 yılı Ocak-Ağustos döneminde 2014 yılı aynı dönemine göre ham petrol ithalatı yüzde 47,07 artarak 15 milyon 842 bin 395 tona ulaşmış, Ağustos ayında ise 2014 yılı aynı dönemine göre yüzde 42.75 artarak 2 milyon 52 bin 505 ton olarak gerçekleşmiştir. Düşük petrol fiyatlarının cari açıkta etkisini hissettirmeye başlamış ve önümüzdeki dönemde daha fazla katkısı olacağı tahmin edilmektedir.

Petrol fiyatlarındaki seyrin BİST’e etkisine değinmeden önce kriz nerede nasıl yankılanıyor bir göz atalım…

Bilindiği gibi, dünyanın önemli petrol ithalatçı ülkelerinden biri olan ve gelirlerinin büyük bir bölümü petrole bağlı İran’a 35 yıldan bu yana ambargolar uygulanıyordu. Ülke son dönemde yaptırımların kaldırılacağı yönündeki söylemlerin ardından ambargoların kalkmasıyla petrol ihracatını günlük 500 bin varil artırmayı planladığını ve uygulanan ambargolar öncesi günlük 2.5 milyon varil olan ihraç seviyelerine dönmeyi hedefliyor. İran’ın petrol ihracatında gaza basmasıyla zaten arz probleminin yaşandığı petrol piyasasında yaraların derinleşeceği günler uzak görünmüyor.

Krizin Suudi Arabistan ayağında ise oldukça kritik bir süreçten geçiliyor. Suudi Arabistan petrole bağımlılığı azaltmak ve petrol fiyatlarındaki düşüş sebebiyle meydana gelen bütçe açığını kontrol altına almak için bir tedbir paketi açıkladı. Açıklanan paket, akaryakıt ve su zammını, yüksek refaha sahip vatandaşlar için elektrik tarifelerinde artışı, sanayi kullanıcıları için tüm enerji fiyatlarında değişikliği kapsıyor. Bu paketin uygulamaya konulması refaha alışık olan Suudi halkını rahatsız edebilir. Talep tarafındaki azalma bu kez ekonomide başka sorunlara yelken açılmasına neden olabilir. Petrol fiyatlarındaki değer kaybı zaten ülkenin bütçesini olumsuz etkilerken ülkenin ekonomik sisteminde çöküşün yaşanması yaşanan petrol krizini daha da derinleştirebilir.

Düşük petrol fiyatları bizim gibi gelişmekte olan ülkeler açısından olumlu, gelişmiş ülkeler açısından ise deflasyon riskini beraberinde getirdiği için olumsuz bir durum olarak görülebilir. Türkiye gibi ülkeler açısından petrol fiyatlarındaki gerileme hem enflasyon tarafında hem de cari denge tarafında olumlu etkileri ön plana çıkıyor. Dolayısıyla ülke ekonomisi açısından petroldeki düşüş olumlu bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor. Şirket yansımalarına baktığımızda havacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketler açısından pozitif yansımaya önümüzdeki dönemde de devam edecektir. TAV, Pegasus, THY gibi ulaştırma şirketlerinde düşük petrol fiyatları maliyetler üzerinde hafifletici etki yarattığından bilanço kanadında olumlu etkiler görülebilir. Aynı zamanda enerji kullanımı yüksek olan belli başlı cam ve çimento sektörü gibi şirketlerde pozitif etkilenen gruplar arasında yer alıyor. Anadolu Cam, Şişe Cam gibi şirketler ön plana çıkabilir. Petrol fiyatlarının uzunca süredir geri çekilmesi enerji ve inşaat sektöründe hizmet veren şirketlerin karlıklarını ise genel olarak olumsuz etkiliyor. Petkim, Tüpraş ve Enka gibi şirketlerde düşük petrol fiyatlarından dolayı dezavantaj yaşayabilecek şirketler arasında yer alıyor.